An toàn sinh học trong phòng xét nghiệm
05/01/2018
| An toàn sinh học trong phòng xét nghiệm | |
| An toàn sinh học (ATSH) phòng xét nghiệm (PXN) là việc thực hiện các biện pháp nhằm giảm thiểu hoặc loại trừ các tác động có hại có thể phát sinh từ phòng xét nghiệm hoặc quá trình vận chuyển tác nhân gây bệnh đến người làm xét nghiệm, cộng đồng và môi trường | |
|
Thiết bị xét nghiệm xin giới thiệu cùng Quý độc giả bài viết về An toàn sinh học phòng xét nghiệm của Tcủa TS. Nguyễn Thanh Thủy, Trưởng khoa An toàn sinh học và Quản lý chất lượng, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương về những tiêu chuẩn thiết yếu để đạt được tiêu chuẩn phòng xét nghiệm an toàn sinh học
An toàn sinh học (ATSH) phòng xét nghiệm (PXN) là việc thực hiện các biện pháp nhằm giảm thiểu hoặc loại trừ các tác động có hại có thể phát sinh từ phòng xét nghiệm hoặc quá trình vận chuyển tác nhân gây bệnh đến người làm xét nghiệm, cộng đồng và môi trường. Theo số liệu hiện có, nhiều tai nạn, sự cố đã xảy ra tại các phòng xét nghiệm có sử dụng tác nhân vi sinh vật gây bệnh cho người. Đặc biệt, nhiều trường hợp bị lây bệnh dẫn đến tử vong cũng đã xảy ra [8].
Để bảo đảm an toàn sinh học, Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra các hướng dẫn và quy định về ATSH cho các PXN từ nhiều năm nay. Nhiều nước, đặc biệt là các nước phát triển, việc đảm bảo an toàn sinh học tại các PXN được thực hiện một cách nghiêm ngặt. Từ những năm 1940, các nghiên cứu về các trường hợp mắc bệnh truyền nhiễm liên quan đến việc không đảm bảo an toàn sinh học trong PXN đã được thực hiện [2].Tại Việt Nam đến nay để thi hành Luật Phòng, chống các bệnh truyền nhiễm (ban hành ngày 21 tháng 11 năm 2007) và Nghị định Quy định chi tiết thi hành Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm về đảm bảo an toàn sinh học tại phòng xét nghiệm của Chính phủ (ngày 30 tháng 8 năm 2010) Bộ Y tế đã ban hành 4 Thông tư liên quan trực tiếp đến an toàn sinh học tại phòng xét nghiệm bao gồm: Thông tư Quy định chế độ quản lý mẫu bệnh phẩm bệnh truyền nhiễm (số 43/2011/TT-BYT ngày 05 tháng 12 năm 2011), Thông tư Danh mục vi sinh vật gây bệnh truyền nhiễm theo nhóm nguy cơ và cấp độ an toàn sinh học phù hợp kỹ thuật xét nghiệm (số 07/2012/TT-BYT ngày 14 tháng 5 năm 2012), Thông tư Ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thực hành và an toàn sinh học tại phòng xét nghiệm (số 25/2012/TT-BYT ngày 29 tháng 11 năm 2012), Thông tư Quy định thủ tục cấp mới, cấp lại giấy chứng nhận phòng xét nghiệm đạt tiêu chuẩn an toàn sinh học (số 29/2012/TT-BYT ngày 4 tháng 12 năm 2012) [1,4,5,6,7]. Theo Thông tư số 29/2012/TT-BYT, đến trước ngày 1/1/2015, tất cả các PXN phải có giấy chứng nhận an toàn sinh học phù hợp để được phép hoạt động. Để được cấp giấy chứng nhận, các PXN phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân sự, thực hành, phòng ngừa, xử lý và khắc phục sự cố ATSH [7]. Việc đáp ứng các yêu cầu này phải được thể hiện trong bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận an toàn sinh học. Đến nay, trên cả nước, có 2 PXN đã được cấp giấy chứng nhận ATSH cấp III và khoảng 20 PXN đã được cấp giấy chứng nhận ATSH cấp II. Nhiều PXN (chủ yếu của các trung tâm YTDP tuyến tỉnh) đang trong quá trình chuẩn bị cho mục đích được xét cấp giấy chứng nhận. Để giúp PXN các tuyến nắm chắc hơn trong quá trình chuẩn bị hồ sơ xét duyệt, sau đây xin điểm lại những yêu cầu quan trọng nhất cho một PXN đạt tiêu chuẩn ATSH. Có thể xem nội dung chi tiết theo địa chỉhttp://www.nihe.org.vn/uploads/1-Yeu cau chuan bi ho so tham dinh PTN ATSH cap II
- Thiết bị rửa mắt khẩn cấp:
Một số cơ sở đã lắp đặt thiết bị rửa mắt nối với hệ thống cung cấp nước sạch tại hành lang, sử dụng chung cho một số PXN. Các thiết bị này nên được kiểm tra, vệ sinh ít nhất một tháng một lần để tránh việc thiết bị bị tắc, bẩn. Để đáp ứng yêu cầu này, có thể đặt một chai nước rửa mắt loại 1 lít tại mỗi PXN.
- Bồn rửa tay:
Nhiều PXN có treo một khăn lau tay phía trên bồn rửa tay. Việc dùng một khăn này cho nhiều người có thể làm phát tán tác nhân gây bệnh. Tốt nhất, chúng ta nên có hộp giấy lau tay sử dụng một lần hoặc hộp chứa nhiều khăn nhỏ, mỗi khăn dùng một lần và sau đó giặt sạch để dùng lại.
- Hộp sơ cứu:
Nên có đủ các vật liệu, dụng cụ tối thiểu để xử lý các trường hợp bị kim đâm, vết thương nhỏ (bông, băng gạc, băng dính, panh, kéo…). Cũng nên lưu ý đến hạn sử dụng của các vật liệu sơ cứu này.
 - Van chống trào ngược
Dùng cho đường ống cấp nước sạch (có thể không cần thiết đối với những cơ sở cấp nước cho PXN từ bể chứa đặt trên cao vì nước từ vòi nước trong PXN không thể trào ngược trong trường hợp này). Để chứng minh PXN có nước sạch nên có hợp đồng giữa công ty cấp nước sạch và cơ sở có PXN.
- Hệ thống xử lý nước thải - Đèn cực tím:
Tùy theo mục đích sử dụng của PXN, cường độ của đèn cực tím cần được tính toán và kiểm tra bởi người được đào tạo, bằng thiết bị đủ độ tin cậy để đảm bảo hiệu quả khử trùng. Công tắc bật, tắt đèn tím không đặt trong phòng có đèn tím để tránh việc người sử dụng bị đèn cực tím gây hại.Yêu cầu về hệ thống điện là rất quan trọng trong bảo đảm an toàn và độ chính xác của thiết bị. Các PXN không được bỏ qua hoặc coi nhẹ yêu cầu “tiếp địa”. Để đáp ứng yêu cầu này, toàn bộ hệ thống điện của PXN cần được tiếp địa đúng kỹ thuật thể hiện qua bản thiết kế, kết quả đo và nhìn thấy có ổ cắm 3 lỗ, hoặc có điểm tiếp địa. Để các thiết bị được tiếp địa thực sự cần cả phích cắm và dây nối phù hợp đến thiết bị (3 dây). Những yêu cầu khác về hệ thống cung cấp điện cho PXN cũng cần được tôn trọng.
Các quy trình thực hành sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị chuyên dụng cần phù hợp, có chữ kí của người có thẩm quyền và đặt ở những vị trí dễ tiếp cận, quan sát. Việc sao chép đơn thuần từ hướng dẫn của nhà sản xuất nhiều khi là chưa đủ. Để có quy trình phù hợp, cần tham khảo các bước xây dựng quy trình theo yêu cầu của quản lý chất lượng (ví dụ ISO 15189, ISO 17025) và yêu cầu một người thực hiện thử quy trình này trước khi chính thức ban hành. Cần lưu ý đảm bảo tuân thủ quy trình về phân loại, xử lý chất thải. Quy trình tiệt trùng chất thải bằng nồi hấp phải bao gồm cả việc kiểm tra kết quả tiệt trùng bằng các loại chỉ thị sinh học hoặc hóa học.
B ảo đảm ATSH cho các PXN vi sinh trong hệ thống trung tâm YTDP là yêu cầu không thể thiếu đối với mục tiêu xây dựng chuẩn về YTDP hiện nay. Với các nội dung lưu ý như trên, hi vọng các PXN có thể rút ngắn phần nào thời gian chuẩn bị hồ sơ cũng như các điều kiện cần thiết khác để được cấp giấy chứng nhận an toàn sinh học. Các thông tin thêm về an toàn sinh học có thể tham khảo tại website của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương (http://www.nihe.org.vn). Mẫu và hướng dẫn thực hiện Bảng kiểm PXN có mức độ ATSH cấp II có thể xem tại http://www.nihe.org.vn/uploads/2 Bang kiem ATSH PXN ATSH II_co giai thich_17092013.doc. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Nguyễn Thanh Thủy, Mai Thị Hiên
Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương
|
|
